Amerikan hükümetinin ve siyasetinin anayasal çerçevesi 1788'de onaylanan ve 1789 yılında Yürürlüğe giren, Amerika Birleşik Devletleri anayasasıyla belirlenmiş.
Bu anayasanın temel amacı halk egemenliğinin sağlanması ile hükümetin icraatlarından halka karşı sorumlu olmasıdır. 16 acı yüzyılda başlayan İngiliz sömürgesi. Gelecek nesillerinin farklı otoriteler karşısında egemenliğini ve haklarını koruyacak temel bir bildirge bildirge hazırlayarak yürürlüğe koymuşlardır. Anayasanın hazırlanmasında en önemli isim James Medison olmuş. Medison halk egemenliğinin garanti altına alınmasının yalnızca Iki ilkeyle kontrol ve denge sistem kuvvetler ayrılığı ilkeleri sayesinde sağlanabileceğine inanıyordu
Kuvvetler ayrılığı hükümetin üç temel organı olan
Yasama, yürütme ve yargı organlarının birbirinden bağımsız olması. Bir organın bir diğerini kontrol altına alamaması demektir. Kuvvetler ayrılığını Amerika özelinde inceleyecek olursa Anayasa, yasama görevini kongreye, yürütme görevini başkana ve yargı gücünü ise yüksek mahkemeyle federal yani mahkemelere vermektedir. Mesela kuvvetler ayrılığını sağlamlaştırmak için bir organda görevli bir insanın başka bir organda aynı anda çalışmasını yasaklamaktadır. Kuvvetler ayrılığını güvence altına almak için kullanılan bir başka araç ise kuvvet ve dengeler sistemidir
Yani bu ilkeye göre hükümetin üç organından yasama, yürütme ve yargı organından her biri diğerlerini kontrol edebilir. Dolayısıyla hiçbir organ bir diğerine hükmedemez. Başkanlar kongrenin kabul ettiği bir yasayı veto edebilir Kongre ise bu vetoyu, senato onayıyla ve temsilciler meclisinin onayıyla Üçte iki oy çoğunluğuyla geçersiz kılabilir.
Yüksek Mahkeme kongreden geçen ve başkanın imzaladığı yasaları anayasaya aykırı bulabilir. Ancak yüksek mahkeme yazışmaları senatonun da onayı alınarak başkan tarafından atanmaktadır
kuvvet ve denge sistemiyle her bu organın diğerleri üzerinde bir miktar yetki sahibi olması ve organlar arası bir güç dengesi sağlanması amaçlanmış burada.
Anayasa değişikliği.
kongreyi oluşturan temsilciler meclisinin ve senatonun her ikisinin
üçte iki oyuyla veya eyalet yasama organlarının üçte ikisinin isteği üzerine kongre tarafından toplam ulusal bir kurul aracılığıyla değişiklik teklif edilebilir. Yasa tasarısı daha sonra eyalet, yasama organlarının dörtte üçünün de onayını almak suretiyle bu değişikliği gerçekleştirebilir. Bu şekilde uzlaşma sağlandığı takdirde Ancak istenilen anayasa değişikliklerinin yapılabilmesi. Anayasa değişikliği hususunda kongre üyeleri bugüne kadar binlerce teklif vermişlerdir
ancak bu zor süreç neticesinde sadece 33 tane teklif yasama üyelerinin üçte ikisinin desteğini almış ve bunların da yalnızca 27 eyaletler tarafından onaylanmış ve geçerler hale gelebilmiştir.
Halkın hükümete karşı korunmasının nasıl sağlayacak Amerikan anayasası iki ilke koymuş. Birisi Hebeas corpus diğeri Ex post facto. eğer Amerika'da tutuklanırsanız Sağ salim hakimin karşısına çıkarılmanız gerekmekte ve tutukluluğunuzun sebebi mutlaka size açıklanmalıdır. Bunun sayesinde keyfi ve hukuka aykırı tutuklanmaların önüne geçilmesi sağlanıyor.
Bir diğer ilke ise Ex post facto. Buna göre eğer bir eylemi gerçekleştirdiğiniz tarihte o eylem suç değilse ve ileride bir zamanda o eylem suç olarak kanunlaşırsa o kanunun geriye dönük olarak işletilip sizin suçlu sayılmanız engellenmiş oluyor. Yani bir kanun geriye dönük olarak işletilemiyor.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder